Ligging
Het Van Gogh Museum bevindt zich aan de Paulus Potterstraat en het Museumplein in Amsterdam Zuid.
Vincent van Gogh
Vincent van Gogh leefde van 1853 tot 1890. Hij is één van de beroemdste Nederlandse kunstenaars.
Op 30 maart 1853 werd Vincent van Gogh in Zundert (Noord-Brabant) geboren. Hij was het tweede kind van predikant Theodorus van Gogh en Anna Carbentus. Hun eerste zoontje, Vincent, was op 30 maart 1852 dood geboren. Hij kreeg nog drie zussen (Anna, Wil en Lies) en 2 broers (Theo en Cor). Tijdens zijn wandelingen in de omgeving van Zundert ontwikkelde hij zijn liefde voor de natuur. Toen hij 11 jaar oud was, stapte hij over van de dorpsschool in Zundert naar de kostschool in Zevenbergen. Na de lagere school bezocht hij de HBS in Tilburg, maar verliet deze halverwege het tweede jaar. De reden voor her verlaten van deze school is onbekend. Hij zou ook nooit meer naar school gaan. Vanaf zijn 16e werkte hij bij de kunsthandel Goupil & Cie. Hij begon in het filiaal in Den Haag en vertrok in 1873 naar de vestiging in Londen. Zijn broer Theo werkte vanaf 1873 bij de vestiging in Brussel. De oudste bewaarde brief van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo dateert uit september 1872. Ze onderhielden levenslang een briefwisseling. In 1875 werd hij overgeplaatst naar de vestiging in Parijs. Daar werd hij in 1876 ontslagen. Na de kerst van 1876 ging werken als bediende in een boekwinkel in Dordrecht. Hij ging theologie studeren. Maar omdat hij de HBS niet had voltooid moest hij eerst staatsexamen doen. Hij verhuisde voor een jaar naar Amsterdam. Hij haalde zijn examen niet. Hij miste de discipline om te studeren en stopte uiteindelijk met zijn studie.
In de jaren die volgen verhuisde Vincent een paar keer. Zo ook in het voorjaar van 1881. Hij gaat weer bij zijn ouders in Etten wonen. Zijn broer Theo steunde hem financieel zodat Vincent zich op zijn kunstenaarschap kon richten. Theo was bedrijfsleider van Goupil & Cie in Parijs. Lang blijft Vincent niet in Etten wonen, want rond de kerst van 1881 verhuisde hij naar Den Haag. Hier kreeg hij schilderles van Anton Mauve, een aangetrouwde neef. Hij kreeg van een oom zijn eerste betaalde opdracht: twaalf getekende stadsgezichten van Den Haag. Hij verhuisde via Drenthe, waar hij maar 3 maanden woonde, naar Nuenen. Hier schilderde hij veel boeren, landarbeiders en wevers. In 1884 werd Theo eigenaar van de schilderijen van Vincent, dit in ruil voor geld dat hij naar Vincent zou sturen. Theo zou de schilderijen in de kunsthandel in Parijs verkopen. Na het overlijden van zijn vader in 1885 verliet hij zijn ouderlijk huis en ging in zijn atelier wonen. Hier begon hij begon aan zijn bekende werk ‘De Aardappeleters’. En weer bleef hij niet lang op één plek wonen. Hij verhuisde naar Antwerpen om daar de kunstacademie te volgen en in februari 1886 verhuisde hij naar Parijs. Hier nam hij les bij Fernand Cormon. Zijn werk veranderde. De donkere kleuren in zijn schilderijen maakten plaats voor lichtere tinten. Hij ontwikkelde zijn eigen manier van schilderen met korte penseelstreken. Hij schilderde cafés en boulevards, het platteland langs de Seine, bloemstillevens en zelfportretten.
In februari 1888 verhuisde hij naar Arles, in het zuiden van Frankrijk. Hier werd zijn stijl losser en expressiever. De bedoeling was om hier samen met een groep kunstenaars te gaan werken en dat zijn broer Theo de werken in Parijs zou verkopen. De enige kunstenaar die in de kunstenaarskolonie kwam wonen was Paul Gauguin. Deze samenwerking ging niet van een leien dakje, ze hadden regelmatig heftige discussies en hun ideeën over kunst verschilden nogal. De spanningen werden Vincent te veel, hij begon verward te raken. Gauguin dreigde te vertrekken en de druk werd Vincent teveel. Hij raakte zo in de war, dat hij Gauguin met een scheermes bedreigde en ’s avonds zijn linkeroor afsneed. Hij wikkelde het oor in een krant en bezorgde deze bij een prostituee in de vlakbij gelegen rosse buurt. Vincent werd de volgende dag in het ziekenhuis van Arles opgenomen. Gauguin verhuisde naar Parijs. Vincent werd begin januari 1889 uit het ziekenhuis ontslagen en begon weer met schilderen. Het ging niet goed met hem. In mei 1889 liet hij zich vrijwillig opnemen in een psychiatrische inrichting. Toen hij weer wat was opgeknapt, schilderde hij vaak in de afgesloten tuin van de inrichting. Later mocht hij ook buiten de muren van de inrichting werken. Binnen de muren van de inrichting kreeg hij een extra kamer die hij als atelier gebruikte. Met zijn geestelijke gezondheid ging het op en neer. Hij was in de inrichting ontzettend productief. Hij maakte hier in een jaar tijd ongeveer 150 schilderijen.
Theo trouwde in april 1889 in Amsterdam met Johanna (Jo) Bonger. In januari 1890 werd hun zoon geboren. Vincent ontving het geboortekaartje, de zoon van Theo en Jo was naar hem vernoemd: Vincent Willem van Gogh. Hij stuurde hen een speciaal schilderij als kraamcadeau: ‘Amandelbloesem’.
Begin 1890 werden tijdens een groepstentoonstelling in Brussel zes schilderijen van Vincent van Gogh tentoongesteld. Eén van deze schilderijen ‘De Rode wijngaard’ werd tijdens de tentoonstelling verkocht. De recensies over zijn werk waren positief. En in maart 1890 werden 10 van zijn werken in Parijs tentoongesteld. Ook hier waren de reacties op zijn werk positief.
In mei 1890 verliet Vincent de inrichting. Hij verhuisde naar Auvers-sur-Oise. In Auvers werkte Vincent in de tuinen en korenvelden rond het dorp. Hij maakte bijna één schilderij per dag. Zijn gezondheid leek de goede kant op te gaan. Maar in juli 1890 wordt Vincent somber. Theo wilde ontslag nemen als bedrijfsleider van de kunsthandel om voor zich zelf te beginnen. De financiële onzekerheid en de angst voor terugkeer van zijn angstaanvallen drukten heel zwaar op zijn gezondheid. Op 27 juli 1890 schiet Vincent zichzelf met een pistool in een korenveld in zijn borst. Hij overlijdt 2 dagen later aan zijn verwondingen. Vincent van Gogh ligt in Auvers begraven. Zijn nalatenschap: ruim 850 schilderijen en bijna 1300 andere werken op papier.
Een half jaar na de dood van Vincent overlijdt Theo. De weduwe van Theo werd de beheerder van de schilderijen van Vincent. In 1901 hertrouwde Jo en verhuisde van Bussum naar Amsterdam. Zij bracht de schilderijen van Vincent onder de aandacht van het grote publiek door ze in bruikleen te geven voor tentoonstellingen in musea over de hele wereld.
Van Gogh Museum
In 1925 overlijdt de weduwe van Theo van Gogh. Na haar dood ging de kunstverzameling van Vincent en Theo over op haar zoon, Ingenieur Vincent Willem van Gogh. In 1930 gaf hij de schilderijen van Vincent in bruikleen aan het Stedelijk Museum van Amsterdam. Maar Vincents werk werd steeds beroemder, de collectie kreeg een apart museum.
In 1962 werd de verzameling ondergebracht in de Vincent van Gogh Stichting. Naast Vincent Willem van Gogh en zijn echtgenote hadden ook zijn drie nog levende kinderen en een vertegenwoordiger van de Nederlandse regering zitting in het bestuur van de stichting. De Nederlandse Staat werd verplicht het Van Gogh Museum te bouwen. Dit om te waarborgen dat de collectie voor altijd en iedereen te zien is. In 1973 verhuisde de collectie van het Stedelijk Museum naar het Van Gogh Museum. Het Van Gogh Museum bestaat uit twee gebouwen: het Rietveldgebouw en de Kurokawavleugel. Het hoofdgebouw van het museum uit 1973 is ontworpen door architect Gerrit Rietveld. In 1999 werd de tentoonstellingsvleugel, die ontworpen is door Kisho Kurokwawa, geopend. In 2013 werd het museum heropend, na een renovatie van een jaar. In het voorjaar van 2014 werd gestart met het verplaatsen van de entree. Deze werd in 2015 geopend. Deze bevindt zich nu aan het Museumplein. Dit is een glazen gebouw geworden. Jaarlijks bezoeken rond de twee miljoen mensen het museum.
De vaste collectie van het Van Gogh Museum
De vaste collectie van het Van Gogh Museum bestaat uit de meesterwerken van Vincent van Gogh, maar ook tekeningen en brieven. Het museum bezit ruim tweehonderd schilderijen, vijfhonderd tekeningen en zevenhonderd brieven van Vincent van Gogh, en ook zijn verzameling Japanse prenten. De bibliotheek omvat meer dan 23.000 werken.
Van Gogh verbeelde met zijn kunst de grote thema’s van het bestaan, angst, lijden, liefde en hoop. U ziet in de schilderijen zijn onafgebroken zoektocht naar een voortdurend proces om zichzelf te verbeteren. U ziet overal in het museum het verhaal van zijn kunstenaarschap. Dit gebeurt door zijn schilderijen, tekeningen en brieven.
De belangrijke aspecten van Van Goghs kunstenaarschap worden door middel van wisselende thema’s belicht. U ziet in het museum de ambitie om boerenschilder te worden, zijn zoektocht naar kleur en zijn persoonlijke verbeelding van de natuur. Het Van Gogh Museum heeft de schilderijen op chronologische volgorde gegroepeerd. Op deze manier krijgt u een overzicht van de persoonlijke en artistieke ontwikkeling. Van Gogh begon in Nederland met sobere tinten en portretten van arme boeren, bijvoorbeeld ‘De Aardappeleters’. In zijn laatste periode in de Provence springen de uitbundige kleuren bijna van het doek. Hoogtepunten als ‘De aardappeleters’, ‘De slaapkamer’ en ‘Zonnebloemen’ ontbreken niet tijdens de tentoonstellingen. De mythes rondom Van Gogh, zoals zijn zelfmoord, ziekte en oor, worden uitgebreid belicht. In de centrale hal wordt een video getoond, die laat zien hoe Vincent Van Gogh na zijn dood het belangrijke culturele icoon is geworden die hij heden ten dage is. De vaste verzameling bevat ook kunstwerken van tijdgenoten van Vincent Van Gogh, zoals werken van Toulouse-Lautrec, Seurat, Signac, Monet en Gauguin.
Wisselende tentoonstellingen in het Van Gogh Museum
Op de dag dat ik het Van Gogh Museum bezocht, december 2017, waren er naast de vaste collectie twee wisselende tentoonstellingen te bezoeken: Nederlanders in Parijs 1789-1914 en Zeng Fanzhi.
Nederlanders in Parijs 1789-1914
In de tentoonstelling Nederlanders in Parijs 1789-1914 ziet u de Parijs door de ogen van acht Nederlandse kunstenaars, te weten, Johan Barthold Jongkind, George Hendrik Breitner, Kees van Dongen, Piet Mondriaan, Vincent van Gogh, Maris, Mauve en Van Spaendonck. Kunstenaars verlieten in de 19e eeuw hun geboorteland om in de onweerstaanbare stad Parijs hun geluk te beproeven. De Nederlanders trokken naar Parijs, naar de Franse kust, naar het kunstenaarsdorp Barbizon en het nabijgelegen woud van Fontainebleau om stadsgezichten en de natuur te schilderen. De Nederlandse kunstenaars maakten in Parijs kennis met een grote diversiteit aan kunst, stijlen en opvattingen. Hierdoor veranderde hun werk en hun ideeën over kunst ingrijpend. Dit mede dankzij ontmoetingen met Franse kunstenaars. De kunstenaars die in Parijs waren geweest deelden hun nieuwe inzichten met hun Nederlandse schildersvrienden. Een voorbeeld hiervan is Isaac Israëls, hij leerde via George Hendrik Breitner het Franse impressionisme kennen. Hij ging ballerina’s en naakten schilderen. Dit was in die tijd in Nederland vrij ongebruikelijk. De Nederlanders drukten in Parijs ook hun stempel op de Franse kunstenaars. In deze tentoonstelling ziet u werken van acht Nederlandse kunstenaars, aangevuld met schilderijen van hun Franse tijdgenoten. Deze tentoonstelling is te zien van 13 oktober 2017 t/m 7 januari 2018.
Zeng Fanzhi
De Chinese kunstenaar Zeng Fanzhi maakte speciaal voor het Van Gogh Museum nieuwe schilderijen. Hij is een groot bewonderaar van Vincent van Gogh. Zeng Fanzhi is geboren in 1964. Hij bekijkt de schilderijen van Vincent van Gogh met Chinese ogen en geeft hier zijn eigen interpretatie aan. Speciaal voor het Van Gogh Museum maakte Zeng Fanzhi een serie van zes portretten die allen geïnspireerd zijn op de zelfportretten van Vincent Van Gogh. In elk schilderij verbindt hij zijn eigen stijl en identiteit met het leven en werk van Vincent Van Gogh. Van Goghs invloeden komen duidelijk terug. Het verschil tussen Van Gogh en Zeng Fanzhi zit met name in kleurgebruik en de kronkelende lijnen. Er is een kleine tentoonstelling met zes werken (ik heb maar vijf schilderijen gezien) in het Van Gogh Museum te bewonderen. Deze schilderijen zijn van 20 oktober 2017 tot en met 5 maart 2018 in het museum te zien.
